Jaka dieta na refluks żołądka?

Skąd bierze się refluks i jak się go pozbyć raz na zawsze? Sprawdź w tym artykule czy i Ty masz do czynienia z chorobą refluksową przełyku.

Zgaga, to inaczej choroba refluksowa przełyku. Jest to ogół dolegliwości wywołanych zarzucaniem treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Po przeżuciu i połknięciu pokarmu, po czasie wraca do przełyku wymieszany z kwasem solnym oraz enzymami trawiennymi, obecnymi w żołądku. Przez te substancje – niegroźne dla naszego żołądka, ale żrące dla przełyku odczuwamy pieczenie.

Refluks pojawia się w takim samym stopniu u kobiet, jak i u mężczyzn oraz zwiększa się wraz z wiekiem. Bardzo często zgaga pojawia się w wyniku nieprawidłowych wyborów żywieniowych, ale nie jest to jedyna przyczyna jej występowania. W większym stopniu dotyczy osób żyjących w krajach wysoko rozwiniętych – może dotknąć nawet do 10% społeczeństwa.

W warunkach fizjologicznych występuje mechanizm przeciwdziałający zarzucaniu treści do przełyku, znajdującej się w żołądku. Jego działanie polega na wytwarzaniu gradientowego oporu poprzez skurcz mięśnia zwieracza dolnego przełyku. Jeśli dochodzi do upośledzenia jego działania, to wtedy najczęściej pojawia się refluks. Nie jest to jednak jedyny powód choroby refluksowej – wyodrębniono trzy najczęściej występujące przyczyny:

• słabe oczyszczanie przełyku,
• opóźnione opróżnianie żołądka,
• zarzucana treść pokarmowa, działająca drażniąco na błonę śluzową przełyku powoduje również nieprawidłowe odruchy z jego strony.

Występuje jeszcze kilka innych przyczyn powstawania choroby refluksowej – jest to chociażby przepuklina rozworu przełykowego. Tego problemu można się pozbyć poprzez operację, jednak nie zawsze jest ona skuteczna. Wtedy dieta na refluks powinna być stosowana tak naprawdę przez całe życie. Refluks może pojawić się także w wyniku przyjmowania niektórych leków, jak np.: doustnych preparatów antykoncepcyjnych, leków stosowanych w chorobie niedokrwiennej serca, chorobach płuc, a także nadciśnieniu tętniczym. Do zgagi przyczynia się także nadużywanie alkoholu, cukrzyca i niektóre zaburzenia hormonalne. 

Występują także czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia refluksu. Zaliczają się do nich między innymi palenie tytoniu, dieta zawierająca dużo produktów przetworzonych, nadmierna masa ciała, brak aktywności fizycznej lub przeciwnie – zbyt intensywna aktywność fizyczna. 

Choroba refluksowa może mieć różne objawy, które nie zawsze kojarzone są właśnie z tą jednostką chorobową. Do oznak zgagi zaliczamy:

• przewlekły kaszel – suchy oraz mokry, w niektórych przypadkach odkrztuszane są też niewielkie ilości krwi. Może nasilić się po zjedzeniu dużego posiłku oraz tłustych potraw,
• chrypka,
• odkrztuszanie wydzieliny,
• uczucie zalegania czegoś w gardle,
• katar występujący przewlekle,
• częste zapalenie gardła i zatok,
• puste odbijanie,
• uczucie pieczenia za mostkiem,
• nadkwasota,
• ból zlokalizowany w górnej części brzucha,
• uszkodzenie szkliwa zębów.

Jeśli którekolwiek z tych objawów pojawia się u Ciebie już od dłuższego czasu, bądź Cię niepokoją, to koniecznie udaj się na konsultację z lekarzem, który prawidłowo postawi diagnozę. Powyższe objawy, poza refluksem, mogą także świadczyć o innych jednostkach chorobowych, dlatego nie wolno ich bagatelizować.

Warto też wspomnieć, że możemy mieć do czynienia z innym rodzajem refluksu – dwunastniczo-żołądkowym. Występuje on fizjologicznie pod koniec drugiej fazy wędrującego kompleksu mioeletrycznego (MMC), jednak szybko przemija w kolejnej fazie (żołądek jest wtedy oczyszczany z zarzuconej treści). U osób, u których zaburzona jest aktywność motoryczna żołądka może dochodzić w konsekwencji do przedłużonego refluksu dwunastniczo-żołądkowego. Skutkiem tej dolegliwości jest żółciowe zapalenie żołądka, objawy dyspeptyczne oraz zapalenie błony śluzowej żołądka.

W pozbyciu się tych dolegliwości pomoże dieta na refluks, jednak zanim się za nią zabierzemy, warto przeprowadzić dokładniejszą diagnostykę w porozumieniu z lekarzem gastroenterologiem. Lekarz najczęściej zleci leki (inhibitory pompy protonowej IPP) oraz zmianę sposobu odżywiania. Trzeba mieć jednak na uwadze to, że leki IPP można stosować przez ściśle określony czas (do 4 tygodni). Przy przewlekłym ich stosowaniu mogą pojawić się dodatkowe jednostki chorobowe, jak chociażby SIBO. 

Dieta na refluks jest podstawą w przeciwdziałaniu tej nieprzyjemnej dolegliwości.

Dieta na refluks żołądka

Jeśli dieta na refluks zostanie prawidłowo skomponowana i wprowadzona, to wraz ze zmianą stylu życia da szybki efekt w postaci ustąpienia objawów choroby. 

Warto pamiętać o kilku zasadach w trakcie układania odpowiedniego jadłospisu. Możesz skorzystać także z gotowych diet pod refluks, dostępnych na Naszej platformie MajAcademy.

• Bardziej sprawdzi się więcej posiłków w ciągu dnia, ale o mniejszej objętości – wprowadź na co dzień 5 lub nawet 6 posiłków.
• Posiłki należy spożywać w regularnych odstępach czasowych, po to by przyzwyczaić układ pokarmowy do stałego funkcjonowania oraz nie dopuszczać do uczucia głodu, który może nasilić zgagę.
• Ostatni posiłek najlepiej spożywać około 3 godziny przed snem.
• Spożywane posiłki powinny być ciepłe – nie nadmiernie gorące, ani zbyt zimne, żeby nie podrażniały żołądka.
• Warto spać z uniesioną górną częścią tułowia, co zapobiegnie zarzucaniu treści pokarmowej do przełyku w trakcie snu. 
• Bezpośrednio po posiłku nie należy się kłaść i pochylać.
• Warto nosić luźniejsze ubrania, które nie będą uciskały żołądka.
• Trzeba szczególnie skupić się na prawidłowej higienie jedzenia – posiłki należy spożywać w pozycji pionowej, każdy kęs przeżuwać dokładnie i powoli oraz zjadać posiłki w spokoju. Im dłużej będą trwały tym lepiej, zminimalizujemy wtedy ryzyko połykania dużej ilości powietrza, która będzie przyczyniała się do zarzucania treści pokarmowej do przełyku.

Jaka dieta na refluks

Dieta na refluks powinna być przede wszystkim, łatwostrawna, czyli nie zawierać produktów ciężkostrawnych, wzdymających i bardzo tłustych. 

Dozwolonymi produktami w diecie refluksowej będą:

• jaja gotowane na miękko,
• chude mięso – drób, cielęcina,
• chude ryby – dorsz, mintaj, sandacz,
• warzywa korzeniowe – marchew, seler, pietruszka, ziemniaki,
• pieczywo i makarony z białej mąki, ewentualnie graham (zależy to od indywidualnej tolerancji),
• ryż biały, drobne kasze (jaglana, owsiana), komosa ryżowa,
• owoce jagodowe (borówki, jagody, truskawki), banany, winogrona bez pestek, jabłko pieczone.

Ważny jest także sposób przygotowania potraw. W diecie łatwostrawnej zalecanymi formami przygotowania posiłków są: pieczenie, gotowanie w wodzie, gotowanie na parze, duszenie. Należy unikać smażenia na głębokim tłuszczu. 

Dieta refluksowa – czego nie jeść

Dieta na refluks narzuca także pewne ograniczenia produktowe – wynika to z faktu, że część produktów spożywczych jest ciężkostrawna, nadmiernie pobudza układ pokarmowy lub opóźnia opróżnianie żołądka, co będzie działało niekorzystnie na już istniejący refluks.

Produkty, które są niewskazane przy chorobie refluksowej, to:

• brokuł, kalafior, papryka, ogórek,
• pomidor i jego przetwory – nie jest to typowo ciężkostrawne warzywo, jednak bardzo często wzmaga dolegliwości refluksowe (warto obserwować tolerancję indywidualną),
• warzywa kapustne,
• nasiona roślin strączkowych,
• owoce cytrusowe – pomarańcze, cytryny, kiwi,
• produkty mleczne,
• tłuste mięsa – szczególnie wieprzowina,
• tłuste wędliny – boczek, tłuste kiełbasy, salceson,
• pełnoziarniste pieczywo i makarony,
• grube kasze – gryczana, pęczak,
• brązowy ryż,
• czekolada, kakao,
• Alkohol.

Niektóre produkty mogą być lepiej tolerowane, więc warto sprawdzać indywidualną tolerancję np. na ogórki, które są ciężkostrawne, jednak często są dobrze tolerowane – jest  to bardzo indywidualna sprawa.

Dieta w refluksie – podsumowanie

Dieta na refluks, to bardzo ważny, jeśli nie najważniejszy element procesu leczenia choroby refluksowej. Warto od razu zająć się tym problemem zdrowotnym, zanim dojdzie do poważniejszych dolegliwości, jak chociażby przełyk Barreta. Ta jednostka chorobowa pojawia się w wyniku długotrwałego zarzucania treści pokarmowej do przełyku, które nie było w żaden sposób leczone. Kwas solny znajdujący się w treści pokarmowej podrażnia delikatną śluzówkę przełyku w konsekwencji uszkadzając ją i doprowadzając do pojawienia się nieprawidłowego nabłonka. W skrajnych przypadkach ten patologiczny stan może doprowadzić nawet do nowotworu przełyku. 

Często zgaga pojawia się również w przebiegu ciąży – jest to naturalne ze względu na zachodzące zmiany w organizmie w jej trakcie. Wtedy najlepszym wyjściem będzie dieta na refluks, trzeba także pamiętać, że w trakcie ciąży nie stosujemy żadnych leków bez konsultacji z lekarzem. 

Przede wszystkim, warto zapobiegać pojawianiu się refluksu, a w tym celu trzeba obniżyć lub utrzymywać prawidłową masę ciała, unikać nadmiernego spożywania produktów przetworzonych oraz fast foodów. Nadmierne stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych również będzie się przyczyniało do powstawania refluksu, warto je więc stosować z głową i tylko w sytuacjach, kiedy są niezbędne.

Refluksu można pozbyć się raz na zawsze poprzez odpowiednie odżywianie i zmianę stylu życia. Jednak, trzeba pamiętać, że może być także oznaką poważniejszych zaburzeń i dolegliwości. Dlatego, gdy się już pojawi nie można go bagatelizować tylko udać się do gastroenterologa w celu dokładnej diagnostyki problemu.

Bibliografia:

1. D.S. Theodoropoulos, R.F. Lockey, H.W. Boyce Jr, S.C. Bukantz: „Refluks żołądkowo- przełykowy- patogeneza, rozpoznawanie i leczenie”, Alergia Astma Immunologia, 1999, 4(4), 227-238
2. Wocial T.: „Jak rozpoznać i leczyć refluks żółci do żołądka i przełyku?”, Gastroenterologia kliniczna, 2012, tom 4, nr 4, 141-150
3. Chmiel K., Niśkiewicz I., Krela-Kaźmierczak I., Łykowska- Szuber L., Linke K.: „ Pozaprzełykowe objawy refluksu żołądkowo- przełykowego”, Nowiny Lekarskie 2009, 78, 3-4, 216-221
4. Salomon A., Salomon Ł., Regulska-Ilow B., Paradowki L.: „Choroba refluksowa przełyku (GERD)- znaczenie postępowania niefarmakologicznego”, Gastroenterologia Polska, 2012, vol.19, nr. 4, 171-175