Jaka dieta w Hashimoto?

Hashimoto często wiąże się z nadczynnością tarczycy na początkowych etapach rozwoju, a następnie przechodzi w niedoczynność, wynikającą z zaburzeń produkcji hormonów tarczycy. Jest to coraz bardziej powszechny problem zdrowotny i szacuje się, że dotyka 1-5% osób do 60 roku życia. Leczenie choroby Hashimoto to nie tylko farmakoterapia, ale również zmiany w stylu życia. 

Kluczowe jest zastosowanie odpowiedniej diety. Jak powinna wyglądać dieta w Hashimoto? Jakie zmiany stylu życia powinny zajść? 

Przebieg Hashimoto

Układ odpornościowy ma za zadanie bronić nas przed patogenami. W praktyce wygląda to tak, że jeśli organizm ma kontakt z obcym białkiem (np. wirusem, bakterią), to tworzy się stan zapalny, mający na celu obronić go przed rozwojem choroby lub przed jej bardziej poważnym przebiegiem. W zmienionej chorobowo tkance dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych, co kieruje komórki układu odpornościowego do “walki” w danym miejscu. 

W normalnej sytuacji, układ odpornościowy człowieka jako zagrożenie uznaje jedynie białka obce dla organizmu, ale czasem dochodzi do dysfunkcji w działaniu tego systemu. Wówczas organizm jako obce uznaje również komórki własnego ciała i rozpoczyna walkę z nimi. Tak właśnie powstają choroby autoimmunologiczne, w tym choroba Hashimoto. 

Choroba Hashimoto najczęściej w konsekwencji prowadzi do niedoczynności tarczycy, ale nie jest to regułą. Na początkowych etapach choroby jednak dochodzi często do nadczynności tego gruczołu, a wynika to z nadmiernego uwalniania nagromadzonych w tarczycy hormonów w wyniku ataku organizmu na nią. Jednak, w pewnym momencie “zapasy” hormonów tarczycy się kończą, a nadczynność ustępuje miejsca niedoczynności. Tarczyca, będąca w przewlekłym stanie zapalnym, nie jest w stanie produkować hormonów tarczycy na optymalnym poziomie, co odbija się negatywnie na pracy całego organizmu. 

Receptory dla hormonów tarczycy obecne są bowiem w praktycznie każdej komórce ciała, a ich zadaniem jest regulacja metabolizmu. Przy niedoczynności tarczycy spowodowanej chorobą Hashimoto obserwujemy spowolniony metabolizm organizmu. Odpowiednia dieta w chorobie Hashimoto ma więc bardzo duże znaczenie podczas leczenia, ale o tym trochę później.

Przyczyny Hashimoto

Przyczyny rozwoju choroby Hashimoto nie są jeszcze do końca poznane. Istnieją badania sugerujące, że jej rozwój ma podłoże genetyczne. Inne możliwe przyczyny rozwoju choroby Hashimoto, to:

• nadmiar jodu w diecie,
• niedobór selenu w diecie,
• otyłość lub niedowaga,
• przebyte infekcje oraz stosowanie niektórych leków (np. leków na  arytmię serca),
• nieprawidłowa jakość i/lub ilość snu,
• przewlekły stres,
• dieta bogata w produkty prozapalne,
• zbyt wysoka aktywność fizyczna.

Jak widać – choroba ta jest ściśle powiązana ze stylem życia, a więc odpowiednia dieta w Hashimoto i zmiany w stylu życia mogą nie tylko wspomóc farmakoterapię, ale stać się kluczowym elementem leczenia.

Objawy Hashimoto

Jeśli Twój styl życia nie jest do końca zdrowy i obserwujesz u siebie błędy wymienione powyżej, to tym bardziej zwróć uwagę na każdy niepokojący objaw. Objawy Hashimoto, to między innymi:

• zwiększenie masy ciała,
• trudności w zredukowaniu masy ciała mimo stosowania diety o ujemnym bilansie energetycznym,
• senność,
• przewlekłe uczucie zmęczenia,
• ogólne złe samopoczucie,
• obniżone ciśnienie krwi,
• wypadanie włosów,
• łamliwość paznokci,
• zła kondycja cery,
• zmniejszona odporność.

Objawy Hashimoto są tożsame z objawami niedoczynności tarczycy, która z kolei najczęściej pojawia się w jej przebiegu. Często jednak zdarzają się sytuacje, że choroba Hashimoto nie daje żadnych objawów, zwłaszcza na początkowych etapach. Dlatego jeśli styl życia odbiega od zdrowego, to mimo braku typowych objawów, warto pokusić się o wykonanie odpowiednich badań. 

Jakie badania wykonać w diagnostyce Hashimoto? Jest to przede wszystkim oznaczenie poziomu:

• TSH (hormon tyreotropowy produkowany przez przysadkę, pobudzający tarczycę do pracy),
• ft3, ft4 (hormony tarczycy),
• anty-TPO, anty-TG (przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej, wytwarzane w przebiegu Hashimoto).

Dieta, a Hashimoto

Wpisując w wyszukiwarkę frazę: “dieta, a Hashimoto”, pojawia się ponad milion wyników w niecałą sekundę. Świadczy to jedynie o tym. że Hashimoto stanowi poważny problem zdrowotny. Na temat diety w Hashimoto powstało wiele mitów i ciągle powstają kolejne. 

Wbrew pozorom dieta w chorobie Hashimoto nie różni się znacząco od diety osób zdrowych. Wystarczy wprowadzić jedynie kilka zmian. Dieta a Hashimoto, to nierozerwalne elementy. Bez odpowiedniej diety nie złagodzimy objawów choroby.

Dieta w chorobie Hashimoto powinna być jak najlepiej zbilansowana, przemyślana i powinna dostarczać wszystkich niezbędnych składników mineralnych. Pierwszym elementem, na który trzeba zwrócić uwagę bilansując jadłospis, to energetyczność diety. Mimo że, Hashimoto często towarzyszy nadwaga lub otyłość, to nie powinno się stosować diety redukcyjnej, a zwłaszcza w początkowych fazach leczenia. Należy przyjmować z dietą tyle kilokalorii, ile wynosi zapotrzebowanie. 

Makroskładniki powinny zostać rozłożone w sposób następujący:

• Białko: 15-25% wartości energetycznej diety.
• Tłuszcze: 25-30% wartości energetycznej diety (ze szczególnym uwzględnieniem źródeł kwasów tłuszczowych omega-3).
• Węglowodany: 45-55% wartości energetycznej diety (ze szczególnym uwzględnieniem węglowodanów złożonych).

W celu redukcji masy ciała zaleca się wprowadzenie aktywności fizycznej, która usprawnia dodatkowo metabolizm oraz działanie hormonów tarczycy w komórkach.

Dieta w Hashimoto – zalecenia

Pacjenci słysząc diagnozę, często  przerażeni są wizją wyeliminowania wielu produktów z diety. W większości przypadków jednak, dieta w Hashimoto nie różni się znacząco od diety osób zdrowych. Należy jednak stosować się do poniższych wskazówek, by dieta w chorobie Hashimoto była jak najbardziej odżywcza. Oto one:

• Zwróć uwagę na to, by spożywać jak najwięcej źródeł kwasów tłuszczowych omega-3 (np. tłuste ryby morskie, orzechy włoskie, olej lniany, siemię lniane, nasiona chia). Mają one bowiem zdolność do zmniejszania stanu zapalnego panującego w organizmie, a w przebiegu choroby Hashimoto, mamy z nim do czynienia przewlekle. Jeśli w Twojej diecie brakuje źródeł kwasów omega-3, to rozważ suplementację.
• Wprowadź do diety jak najwięcej źródeł antyoksydantów, które również mają zdolność zmniejszania stanu zapalnego. Znajdziesz je między innymi w warzywach (np. buraki, papryka), owocach (np. borówki, maliny, truskawki, wiśnie), olejach roślinnych, orzechach, kakao, gorzkiej czekoladzie, zielonej herbacie. Im ciemniejszy owoc/warzywo, tym wyższa zawartość antyoksydantów.
• Zamień węglowodany proste na złożone. Zamiast jasnego pieczywa, wybieraj ciemne. Spożywaj kasze gruboziarniste (np. pęczak, gryczana), ryż brązowy, warzywa.
• Unikaj produktów przetworzonych, sklepowych słodyczy, fast-food itp.
• Ogranicz spożycie alkoholu.
• Ograniczaj spożycie mięsa (zwłaszcza tłustego) na rzecz źródeł białka roślinnego (ciecierzyca, soczewica, fasola, tofu itp.).
• Wprowadź do diety źródła jodu. O ile jego nadmiar może predysponować do rozwoju choroby, tak niedobór jest równie niebezpieczny. Wybieraj zatem sól jodowaną, wprowadź do diety ryby, skorupiaki, produkty mleczne, glony.
• Wprowadź do diety źródła selenu. Selen niezbędny jest do tworzenia hormonów tarczycy, a także bierze udział w ich konwersji. Jego niedobór może zaostrzać przebieg choroby, więc dieta w Hashimoto powinna zawierać selen w optymalnej ilości. Źródłami selenu są: orzechy brazylijskie, ryby, skorupiaki, jaja, grzyby oraz produkty mleczne.
• Bezwzględnie suplementuj witaminę D!
• Suplementuj magnez.

Dieta w Hashimoto – czego unikać 

Często można spotkać się z mitem, że podczas choroby Hashimoto należy wyeliminować z diety gluten i laktozę. Nie jest to jednak do końca prawda. Prawdą jest, że choroby autoimmunologiczne często współistnieją ze sobą, co oznacza, że w przebiegu choroby Hashimoto, obserwuje się również celiakię. Wówczas, dieta w Hashimoto wiąże się z eliminacją glutenu. Ponadto, może pojawić się również nietolerancja laktozy i/lub białek mleka krowiego. Działa to na podobnej zasadzie, jak wystąpienie celiakii. Wówczas z diety należy wykluczyć nabiał. Jednak, podstawą do eliminacji tych grup produktów jest zdiagnozowanie nietolerancji. Uzasadnione jest to jedynie, gdy organizm nie toleruje tych składników. Eliminowanie laktozy i glutenu “na własną rękę” jest niebezpieczne, ponieważ dieta bardzo łatwo może stać się niedoborowa.

Sama choroba Hashimoto nie wiąże się z koniecznością eliminacji laktozy i glutenu, a wykluczamy je z diety jeśli zostaną zdiagnozowane nietolerancje.

To, co przy chorobie Hashimoto należy ograniczać to soja i produkty sojowe (np. tofu, tempeh). Nadmiar soi w diecie może upośledzać wchłanianie lewotyroksyny (syntetyczny hormon tarczycy), która często jest podstawą leczenia Hashimoto. Co jednak ważne, nie należy całkowicie rezygnować z produktów sojowych, a jedynie je ograniczać. Nie należy również łączyć produktów sojowych z lewotyroksyną, więc jeśli przyjmujemy ją rano, to śniadanie powinno być ich pozbawione. Najlepiej zachować odstęp 3-4 godziny od przyjęcia leku.

Dieta w Hashimoto również powinna ograniczać źródła substancji wolotwórczych (goitrogenów). Goitrogeny wiążą jod, ograniczając jego dostępność dla organizmu. Źródłami goitrogenów są między innymi warzywa krzyżowe (brokuły, kapusta, kalafior, brukselka), a także soja i szpinak. Co ważne, nie należy całkowicie ich eliminować, a dieta w chorobie Hashimoto powinna zawierać ich rozsądne ilości i delikatnie je ograniczać. Ponadto, odpowiednia obróbka pozwala pozbyć się goitrogenów. Jeśli ugotujemy warzywa krzyżowe bez przykrycia, to większość tych związków zostanie rozłożona.

Jak widać, dieta w Hashimoto nie ma zbyt wielu ograniczeń. Ograniczyć należy jedynie źródła goitrogenów oraz produkty sojowe, a laktozę i/lub gluten należy wykluczyć dopiero w momencie, gdy zostanie zdiagnozowana nietolerancja.

Dieta w Hashimoto – przepisy

Osoby cierpiące na chorobę Hashimoto, wpisują często w wyszukiwarkę frazę: “dieta w Hashimoto – przepisy” z obawą, że pojawią się posiłki niesmaczne, oparte na małej ilości produktów, z wieloma wykluczeniami. To wszystko przez mity, które wokół Hashimoto narosły. Prawda jednak jest taka, że dieta w chorobie Hashimoto jest kolorowa, smaczna i bazuje na wielu produktach. Tworząc przepisy sprzyjające Hashimoto należy jedynie pamiętać, żeby były one bogate w antyoksydanty, oparte na węglowodanach złożonych. 

Poniżej przedstawię Ci przepis na koktajl, który jest bombą antyoksydantów!

Koktajl “leśny”:

• garść borówek,
• garść malin,
• garść wiśni,
• jogurt naturalny,
• 1 łyżeczka nasion chia,
• 2 orzechy brazylijskie.

Zblenduj wszystkie składniki.

I gotowe! Posiłek pasujący idealnie do diety w chorobie Hashimoto można zrobić nawet w kilka minut. Wystarczy znać podstawowe zalecenia, a tworzenie przepisów staje się proste i przyjemne.

Podsumowanie

Podsumowując, dieta w Hashimoto to tak naprawdę dbałość o jak najlepszą jakość składników i odpowiedni dobór produktów. W chorobie Hashimoto należy jedynie ograniczyć produkty sojowe i substancje wolotwórcze, a cała reszta diety opiera się na zasadach racjonalnego żywienia, do których stosują się również osoby zdrowe. Hashimoto to nie wyrok i nadal można jeść bardzo smacznie i różnorodnie.