Jaka dieta przy dnie moczanowej?

Dolegliwość ta jest również bardzo często bagatelizowana, ponieważ może nie dawać objawów przez wiele lat. 

Najczęściej dotyka męską część społeczeństwa powyżej 40 roku życia, ale coraz częściej zdarza się, że spotyka to również młodszych mężczyzn. Kobiety chorują na dnę moczanową znacznie rzadziej ze względu na działanie ochronne estrogenów. 

Dna moczanowa objawia się najczęściej stanami zapalnymi w obrębie stawów, ale bardzo często zajmują także nerki. W miejscach zmienionych zapalnie pojawiają się kryształki kwasu moczowego, czego skutkiem jest ból stawów.

Najczęściej wyróżniamy dwa typy dny moczanowej:

1. Pierwotna 

Jej występowanie jest uwarunkowane genetycznie. Polega na zaburzeniu przemiany puryn co w konsekwencji prowadzi do nadmiernej produkcji kwasu moczowego w organizmie. Badania pokazały także, że w wyniku pierwotnej dny moczanowej kryształki kwasu moczowego częściej odkładają się w nerkach. 

2. Wtórna

Jest to typ, w którym największe znaczenie w pojawieniu się choroby są inne dolegliwości, przykładowo: cukrzyca, białaczka, niewydolność nerek. Duży wpływ na pojawienie się dolegliwości charakterystycznych dla dny mają także przyjmowane przewlekle leki odwadniające. Jaka dieta przy dnie moczanowej jest stosowana to bardzo ważne zagadnienie mające wpływ na przebieg tej choroby i jej towarzyszących.

Objawy dny moczanowej

Ta jednostka choroba w początkowym okresie nie daje tak naprawdę żadnych objawów i dolegliwości. Taki stan przed chorobowy może trwać nawet kilka lat, przez co trudniej jest zapobiec jej rozwojowi – badanie poziomu kwasu moczowego we krwi nie jest podstawowym wykonywanym badaniem, co pozwoliłoby na szybsze zareagowanie i wdrożenie profilaktyki.

Dna moczanowa daje bardzo charakterystyczne objawy – ostry ból, zaczerwienienie i obrzęk stawu palucha u stopy. Na początku objawy można zaobserwować w pojedynczych stawach, a z czasem, jeśli dna moczanowa nie jest w żaden sposób leczona to dolegliwości obejmują większą ilość stawów, a w skrajnych przypadkach nawet uszy i nerki. 

Bóle stawowe pojawiają się niespodziewanie i są na tyle intensywne, że skutecznie utrudniają choremu funkcjonowanie, czasem nawet wstanie z łóżka. 

Jeśli wyżej wymienione objawy dotyczą także Ciebie to warto zrobić badanie poziomu kwasu moczowego we krwi. Mężczyźni po 40 roku życia powinni badać także poziom tego związku i traktować to jako jedno z podstawowych badań. To prosta diagnostyka pozwoli na szybką diagnozę- jeśli poziom tego kwasu będzie zbyt wysoki to jest to jasny sygnał, że trzeba wybrać się na konsultację do lekarza i zastanowić się jaką dietę stosować przy dnie moczanowej – w tym pomoże dietetyk kliniczny specjalizujący się w temacie.

Dna moczanowa – przyczyny

Jak wyżej wspominano – jednym z czynników pojawienia się dny jest płeć męska – jest to czynnik, na który nie mamy wpływu. Natomiast mamy wpływ na to jaka dieta przy podwyższonym kwasie moczowym jest wprowadzona. 

Istnieje kilka produktów, które ze względu na wysoką ilość puryn (które biorą udział w powstawaniu kwasu moczowego właśnie) mogą przyczynić się do wystąpienia i zintensyfikowania dolegliwości:

• Mięso
• Podroby
• Konserwy (nie tylko mięsne)
• Kawa (szczególnie mocna)
• Kakao
• Drożdże (i produkty, w których są użyte)
• Produkty strączkowe (suche nasiona, strączki w puszkach, produkty gotowe ze strączków)
• Alkohol (spożywany regularnie i w nadmiarze, szczególnie piwo będzie działało niekorzystnie)

Dodatkowo bardzo dużym obciążeniem w przebiegu dny moczanowej, będą inne choroby występujące równocześnie: cukrzyca, otyłość, nadciśnienie tętnicze i inne choroby układu krążenia. Okazuje się, że również leki, szczególnie te przyjmowane przewlekle będą przyczyniały się do zwiększania poziomu kwasu moczowego we krwi i są to np.: leki moczopędne, aspiryna, cytostatyki. Wpływają one na zaburzenie metabolizmu kwasu moczowego w organizmie. 

Jaką dietę stosować przy dnie moczanowej?

Dna moczanowa to choroba, która jeśli już się pojawi to niestety będzie towarzyszyła choremu przez całe życie. Możemy jednak zadbać o to, żeby epizody napadu bólu stawów pojawiały się jak najrzadziej. Oczywiście ważne jest wprowadzenie leków, szczególnie na początku, żeby jak najszybciej pozbyć się dolegliwości bólowych oraz obniżyć poziom kwasu moczowego. 

Bardzo ważnym czynnikiem w remisji tej jednostki chorobowej jest także odpowiednie żywienie. Rodzi się zatem pytanie- jaka dieta w dnie moczanowej będzie odpowiednia?

Podstawą w dietoterapii dny moczanowej jest dieta z niską zawartością puryn (związki organiczne występujące w produktach szczególnie bogatych w białko, ale nie tylko). 

Taki jadłospis bezpośrednio przyczynia się do obniżenia poziomu kwasu moczowego we krwi i tym samym powoduje zmniejszenie dolegliwości, z czasem doprowadzając do remisji choroby. Obserwacje pacjentów pokazują, że porzucenie stosowania odpowiedniego żywienia po uspokojeniu objawów choroby powoduje szybki nawrót dolegliwości. Kluczowe więc wydaje się jaka jest dieta przy dnie moczanowej.

Produkty, które są przeciwwskazane w dietoterapii dny moczanowej to:

• Warzywa strączkowe
• Drożdże i produkty je zawierające
• Szpinak
• Grzyby- leśne, pieczarki, boczniaki itp.
• Buliony mięsne
• Podroby
• Śledzie, sardynki, szproty
• Boczek, salceson
• Kawa naturalna
• Herbata- szczególnie czarna i mocna
• Rabarbar
• Wędliny- od czasu do czasu lepsze będą drobiowe lub przygotowywane samodzielnie
• Ostre przyprawy- pieprz cayenne, papryczka chili
• Tłuste potrawy- smażone na głębokim tłuszczu, z wysoką zwartością tłuszczów zwierzęcych
• Alkohol- jak wyżej wspomniano w szczególności piwo, ale każdy alkohol pity regularnie i w zbyt dużych ilościach też będzie miał wpływ na pojawienie się dolegliwości
• Napoje słodzone fruktozą- kolorowe napoje gazowane, soki owocowe

Jaką stosować dietę przy dnie moczanowej, żeby dolegliwości pojawiały się sporadycznie albo wcale? 

Warto oprzeć swoje odżywianie na produktach z poniższej listy:

• Chude mięso – jest w porządku, jednak w ograniczonej ilości. Najlepiej sprawdzi się mięso drobiowe kilka razy w tygodniu, nie codziennie
• Chude mleko i przetwory mleczne (jogurt, twaróg, serek wiejski)
• Sery
• Jaja
• Owoce
• Warzywa
• Ryż- biały, brązowy, basmati, jaśminowy- wszystkie rodzaje są dozwolone
• Miód
• Produkty zbożowe- jeśli nie ma innych dolegliwości, np. ze strony przewodu pokarmowego to zalecane będą pełnoziarniste chleby, bułki, makarony, mąki

Wiele osób zastanawia się jaka herbata przy dnie moczanowej jest dozwolona. W przypadku tej jednostki chorobowej dozwolone napoje to:

• Woda
• Herbaty ziołowe i owocowe- mięta, melisa, rumianek, herbata biała, herbaty z dodatkiem owoców
• Kawa zbożowa- taka forma kawy jest dopuszczalna

Powyższe napoje uważa się za najbezpieczniejsze w dietoterapii dny moczanowej- nie spowodują pogorszenia dolegliwości.

Przygotowywanie potraw i informacje praktyczne

Kolejną ważną rzeczą w dietoterapii tej jednostki chorobowej jest sposób przygotowywania potraw. Najkorzystniejsze będzie podawanie warzyw i owoców w formie surowej lub gotowanej. 

Jeśli masz inne dolegliwości i choroby, szczególnie związane z przewodem pokarmowym (refluks, zgaga, wzdęcia, zaparcia itp.) to warto przedyskutować z dietetykiem klinicznym formę przygotowywania posiłków, tak aby nie sprawiały one dodatkowych problemów.

Warto również zwrócić uwagę w diecie na ilość tłuszczów – w tym przypadku lepszym rozwiązaniem będzie ograniczenie ich ilości w posiłkach. Węglowodany natomiast powinny ulec zwiększeniu, ponieważ zwiększają wydalanie kwasu moczowego z organizmu. Ważne jest także kiedy spożywany jest ostatni posiłek w ciągu dnia– powinien być zjedzony minimum 3 godziny przed snem, żeby uniknąć gromadzenia się kwasu moczowego w nocy. 

Niezwykle istotne jest również regularne nawadnianie, które dodatkowo wpłynie pozytywnie na usuwanie kwasu moczowego z organizmu. 

Zaleca się także w okresie ostrego napadu dny moczanowej przejście na dietę całkowicie bezmięsną do czasu ustąpienia objawów. 

Osoby otyłe, chcące zredukować masę ciała a jednocześnie cierpiące na ta przypadłość powinny unikać szybkiej i gwałtownej redukcji masy ciała- często wywołuje to ostry napad dny moczanowej.

Dna moczanowa jaka dieta – podsumowanie

Dna moczanowa jest chorobą przewlekłą dotykającą najczęściej mężczyzn po 40 roku życia, jednak coraz częściej można spotkać także osoby młodsze borykające się z tą dolegliwością. Dna moczanowa może mieć różne przyczyny, jednak najczęściej wskazuje się nieodpowiednią dietę trwającą latami jako główny czynnik pojawienia się tej jednostki chorobowej. Wysoki poziom kwasu moczowego we krwi powoduje odkładanie się kryształków tego związku w stawach- na samym początku charakterystyczne są napady bólowe zlokalizowane w paluchu u stopy. Nieleczona dna moczanowa może rozprzestrzenić się na kolejne stawy utrudniając w znacznym stopniu poruszanie się. Zmiana stylu życia i wdrożenie odpowiedniej diety ubogiej w produkty wysoko purynowe pozwala na złagodzenie objawów choroby i wprowadzenie jej w remisję na długie lata. 

Bibliografia:

1. Drzewiecka K., Suliburska J.:” Dietoterapia skazy moczanowej”, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 2012, vol.3, nr3, 125-129

2. Gińdzieńska- Sieśkiewicz E., Sierakowski S., Domysławska I., Sulik A.:” Dna moczanowa- aktualne spojrzenie na diagnostykę i leczenie”, Reumatologia, 2010, 48, 6: 425-428