Aktywność spontaniczna (NEAT)

Co to jest NEAT?

NEAT czyli z angielskiego Nonexercise activity thermogenesis to tzw. spontaniczna aktywność fizyczna. A czym jest aktywność spontaniczna? Jest to wydatek energetyczny związany z czynnościami codziennego życia. W literaturze naukowej możemy też spotkać się z jeszcze innym określeniem NEAT a mianowicie termogeneza aktywności niewysiłkowej, która jest elementem dobowego wydatku energetycznego. 

Czy wszyscy mamy taką samą aktywność spontaniczną?

Warto wiedzieć, że każdy z nas ma inny wydatek energetyczny związany z NEAT. Źródła podają, że różnice w NEAT pomiędzy ludźmi mogą sięgać nawet 2000 kcal w ciągu doby. Dlaczego? Powód jest prosty. Na NEAT wpływa styl życia, charakter pracy zawodowej, spędzanie czasu wolnego a nawet aktywność związana z obowiązkami domowymi.  

Szacuje się, że osoba pracująca całkowicie fizycznie jest w stanie uzyskać wydatek energetyczny związany z termogenezą aktywności fizycznej na poziomie 2000 kcal, z kolei osoba siedząca przy biurku większą część dnia tylko 700 kcal. 

Niestety w obecnych czasach nie ma czasu na NEAT. Bardzo często zachwiana jest równowaga pomiędzy spożywaną energią a wydatkiem energetycznym. Ludzie zapominają jak ważna jest aktywność fizyczna. Niestety taki styl życia doprowadza do coraz częstszego występowania nadwagi i otyłości, a w konsekwencji do wielu chorób z tym związanych. 

Konsekwencje braku aktywności fizycznej

Otyłość jest zjawiskiem stosunkowo nowym jednak od lat 90. XX wieku, została ona uznana za światową epidemię i często nazywana jest epidemią XXI wieku. Głównym powodem występowania nadwagi oraz otyłości jest zwiększone spożycie pokarmów tzn. zwiększone racje pokarmowe, nadmierna ilość słodkich napojów oraz przekąsek, dań fast food oraz przetworzonej żywności przy zmniejszonej ilości aktywności fizycznej. Otyłość należy do schorzeń przewlekłych i wymaga wdrożenia odpowiedniego leczenia i terapii gdyż nie ustępuję samoistnie.

Ogromną rolę w prewencji otyłości przypisuje się aktywności fizycznej, która definiowana jest jako każdy wykonywany ruch wymagający wydatku energetycznego. WHO szacuje, że niska aktywność fizyczna jest 4 przyczyną zgonów na świecie. W dzisiejszych czasach ponad 20 na 100 osób na świecie prowadzi siedzący tryb życia. Niestety również i w Polsce mniej niż połowa społeczeństwa realizuje uczestnictwo w aktywności fizycznej związanej ze sportem i rekreacją. Poza tym, wraz z wiekiem aktywność fizyczna wśród Polaków ulega zmniejszeniu. Związek niskiej aktywności fizycznej z ryzykiem powstawania otyłości ma charakter błędnego koła. Przyrost masy ciała powoduje problemy z utrzymaniem aktywnego tryby życiu ze względu na ograniczenie w sprawności fizycznej. Z kolei pojawiające się problemy z samopoczuciem u chorych otyłych wpływają na brak chęci do aktywności fizycznej.

Występowanie otyłości u ludzi niesie za sobą wiele konsekwencji, którymi są nie tylko powikłania i choroby ale również skrócenie długości życia. Zbyt duża ilość tkanki tłuszczowej do wielu powikłań zdrowotnych, praktycznie z każdego układu. 

Praktycznie prawie 70% zgonów związanych z nadmierną masą ciała to zgony w wyniku chorób sercowo-naczyniowych. Szacuje się, że z tego powodu wzrasta ryzyko zgonu o około 36% w porównaniu z osobami z prawidłową masą ciała. Najczęstszą przyczynami zgonów związanych z chorobami sercowo-naczyniowymi jest choroba wieńcowa oraz udary mózgu.

Prewencja otyłości, cukrzycy oraz innych chorób

W celu prewencji nadwagi i otyłości ale również jej leczenia zaleca się wprowadzenie aktywności fizycznej. Warto również pomyśleć o zwiększeniu czynności związanych z NEAT, ponieważ mogą się one przyczynić do osiągnięcia deficytu kalorycznego a co za tym idzie redukcji masy ciała. Gdzie ich szukać? Na NEAT składa się chodzenie, chodzenie po schodach, stanie, przebieranie pościeli, sprzątanie mieszkania, zabawy z dziećmi czy nawet przemieszczanie się po mieszkaniu. Należy pamiętać, że ćwiczenia o umiarkowanej i dużej intensywności nie składają się na NEAT.

Naukowcy wykazali, że nawet niska spontaniczna aktywność fizyczna może przyczynić się do redukcji ilości zachorowań na otyłość, cukrzycę typu 2 oraz zmniejszenia występowania zespołu metabolicznego oraz związanych z nim epizodów sercowo-naczyniowych. 

Dużą zaletą NEAT jest łatwość wprowadzenia do codziennego życia. Zdecydowanie łatwiej jest zwiększyć ilość wykonywanych czynności domowych niż uczęszczać regularnie na siłownię czy do klubu fitness. Dodatkowo osoby otyłe nie są w stanie wykonywać skomplikowanych ćwiczeń fizycznych z powodu ograniczeń jakie niesie za sobą nadmierna masa ciała. Również często czują się niepewni i zawstydzeni na ogólnodostępnych zajęciach w klubach. W domowym zaciszu są w stanie również zwiększyć spontaniczną aktywność fizyczną.

Ja na co dzień zwiększyć NEAT?

Jest wiele sposobów na to aby zwiększyć wydatki energetyczne związane z NEAT. Jeśli mieszkasz w domu z windą warto pokusić się o wchodzenie i schodzenie schodami. Dojeżdżając do pracy komunikacją miejską możesz wysiąść przystanek wcześniej i przespacerować się kilka minut. Zawsze to dodatkowe kroki. W przypadku korzystania z samochodu nie szukaj miejsca tuż pod samym wejściem do pracy, stań parę metrów dalej. W domu zwróć uwagę na ruch, znajduj sobie powody do aktywności. Co pewien czas wstań po świeżą wodę, idź wyrzucić śmieci albo przebierz pościel. 

Możesz również zainwestować w gry wymagające aktywności fizycznej, dzieci na pewno będą zadowolone. Z kolei pies na pewno będzie Ci wdzięczny za dodatkowy albo dłuższy niż zwykle spacer. W dzisiejszych czasach dużo rozmawiamy przez telefony. Ten czas również można wykorzystać na dodatkową aktywność. Zamiast plotkować z przyjaciółką siedząc na kanapie, pochodź po mieszkaniu, krzątaj się i ruszaj. Świetnym sposobem na kontrolę NEAT jest używanie najzwyklejszych opasek na rękę mierzących kroki. Dzięki nim masz kontrolę nad swoją aktywnością. Bardzo często zbyt niski wynik na opasce motywuje nas do nadrobienia kroków i osiągnięcia zaplanowanego celu. 

Aktywność fizyczna jest podstawą zdrowego stylu życia człowieka. Jej niski poziom jest przyczyną zachorowań na wiele chorób. Warto pamiętać, że nie tylko mordercze treningi wpływają na poprawę stanu zdrowia i sylwetki. NEAT czyli aktywność spontaniczna również świetnie się sprawdzi jako poprawa stylu życia, masy ciała, samopoczucia oraz zdrowia.